کلیساهای گرجستان، بخش جدایی‌ناپذیر از تاریخ، فرهنگ و هویت مذهبی این کشور هستند. از صومعه‌های سنگ‌تراش‌شده در دل کوه گرفته تا کلیساهای باشکوه در قلب شهرها، هر کدام داستانی از ایمان و مقاومت را روایت می‌کنند. گرجستان از نخستین کشورهایی است که مسیحیت را پذیرفت، و به همین دلیل، کلیساها در سراسر این سرزمین نقش مهمی در زندگی مردم دارند. در این مقاله با مهم‌ترین و دیدنی‌ترین کلیساهای گرجستان آشنا می‌شویم.
بهترین کلیساهای گرجستان
در زبان گرجستان جمله‌ای معروف وجود دارد: “سه چیز از همه مهم‌تر است؛ زبان، سرزمین، و ایمان.” گرجستان یکی از نخستین کشورهایی بود که در قرن چهارم میلادی مسیحیت را پذیرفت، و از آن زمان، کلیساهای تاریخی بسیاری در گوشه و کنار این سرزمین ساخته شده‌اند. در ادامه، لیستی از مهم‌ترین و زیباترین کلیساهایی که باید در سفر به گرجستان ببینید را آورده‌ایم:
صومعه گلاتی (Gelati Monastery)
صومعه گلاتی در نزدیکی شهر کوتائیسی قرار دارد و یکی از برجسته‌ترین کلیساهای گرجستان به‌شمار می‌رود. این مجموعه که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده، در قرن دوازدهم به‌دستور شاه دیوید چهارم، معروف به دیوید سازنده، ساخته شد. گلاتی نه‌تنها یک مرکز مذهبی، بلکه پایگاهی علمی نیز بود که با آکادمی‌های بیزانس رقابت می‌کرد. فضای آرام، نقاشی‌های دیواری شگفت‌انگیز و مقبره شاه دیوید از برجسته‌ترین ویژگی‌های این مکان هستند.
صومعه غاری واردزیا (Vardzia Cave Monastery)
واردزیا در منطقه سامتسخه-جاواختی قرار دارد و یکی از شگفت‌انگیزترین بناهای سنگ‌تراش‌شده در گرجستان است. این مجموعه در دل صخره‌ها ساخته شده و در قرن دوازدهم به‌دستور ملکه تامار شکل گرفت. در اوج فعالیت خود، واردزیا محل زندگی بیش از ۲۰۰۰ راهب بود. در این مجموعه کلیساها، اتاق‌های زندگی، انبارهای شراب و راهروهای مخفی دیده می‌شود. معماری منحصربهفرد و نقاشی‌های ملکه تامار از جمله جذابیت‌های آن است.
صومعه بودبه (Bodbe Monastery)
بودبه در نزدیکی سیقناقی در منطقه کاختی واقع شده و یکی از مقدس‌ترین مکان‌های مذهبی گرجستان محسوب می‌شود. این صومعه در ابتدا در قرن نهم ساخته شد و در قرن هفدهم بازسازی گسترده‌ای یافت. این مکان امروزه صومعه‌ای برای راهبه‌هاست و به دلیل ارتباط با سنت نینو، زنی که مسیحیت را به گرجستان آورد، زیارتگاه مهمی به‌شمار می‌رود. باغ‌های سرسبز و منظره چشم‌نواز دره آلازانی اطراف این مجموعه را احاطه کرده‌اند.
صومعه داوید گارِجا (David Gareja Monastery)
در جنوب شرقی گرجستان، نزدیک مرز آذربایجان، صومعه داوید گارِجا در دل تپه‌های نیمه‌بیابانی حک شده است. این مجموعه در قرن ششم میلادی توسط یکی از ۱۳ پدر آشوری، سنت داوید گارِجا، بنیان گذاشته شد و حدود ۲۵ کیلومتر مربع وسعت دارد. این مجموعه شامل صدها سلول، کلیسا و نقاشی‌های دیواری است و چشم‌اندازهای کویری اطراف آن تجربه‌ای منحصربهفرد برای بازدیدکنندگان رقم می‌زند.
کلیسای باگراتی (Bagrati Cathedral)
این کلیسای تاریخی در شهر کوتائیسی واقع شده و نمادی از اتحاد گرجستان است. کلیسای باگراتی در قرن یازدهم به دستور شاه باگرات سوم ساخته شد. هرچند در طول زمان بخشی از آن ویران شده بود، اما بازسازی‌های اخیر، شکوه آن را احیا کرده‌اند. از بالای این کلیسا می‌توان مناظر زیبای کوتائیسی را تماشا کرد. باگراتی ترکیبی از معماری اصیل گرجی و بازسازی‌های مدرن است.
صومعه نکِرسی (Nekresi Monastery)
صومعه نکرسی که در دامنه جنگلی در کاختی واقع شده، یکی از قدیمی‌ترین صومعه‌های گرجستان است و قدمت آن به قرن چهارم بازمی‌گردد. این مکان بر روی بقایای یک عبادتگاه زرتشتی ساخته شده و پس از سال‌ها تعطیلی، در سال ۲۰۰۰ دوباره فعال شد. سکوت آرام‌بخش، مسیرهای کوهستانی زیبا و چشم‌انداز دره آلازانی از ویژگی‌های خاص این مکان هستند.
ستون کاتسخی (Katskhi Pillar)
ستون کاتسخی در منطقه ایمرتی، یکی از عجیب‌ترین و الهام‌بخش‌ترین کلیساهای گرجستان است. این ستون سنگ آهکی طبیعی حدود ۴۰ متر ارتفاع دارد و در بالای آن کلیسایی کوچک قرار دارد. راهبان در طول قرن‌ها این مکان را برای خلوت و نیایش انتخاب می‌کردند. اولین اسناد درباره این کلیسا به قرن هجدهم بازمی‌گردد، اما ساختار آن مربوط به قرون پنجم یا ششم میلادی است. این کلیسای منحصربهفرد نمادی از معنویت عمیق و زهد است.
کلیساهای تفلیس
اگر قصد دارید فقط در پایتخت گرجستان بمانید اما همچنان بخشی از شکوه مسیحیت را ببینید، کلیساهای تفلیس دقیقاً همان جایی هستند که باید به آن‌ها سر بزنید. این کلیساها صرفاً عبادتگاه نیستند؛ بلکه برای مردم گرجستان، نمادهایی زنده از تاریخ، فرهنگ و ایمان این کشور محسوب می‌شوند. از کلیساهای باشکوه و تاریخی گرفته تا نیایشگاه‌های پنهان در کوچه‌پس‌کوچه‌ها، همگی گواهی هستند بر پیوند عمیق مردم با دین. پس چمدان‌تان را ببندید، دوربین را آماده کنید، حتماً وضعیت آب و هوای گرجستان را چک کنید و همراه ما به کشف کلیساهای تفلیس بیایید.
چند کلیسا در تفلیس وجود دارد؟
تفلیس، پایتخت زنده و پویا، میزبان ده‌ها کلیسای پراکنده در گوشه‌وکنار شهر است. هرکدام از این کلیساها داستانی دارند؛ بعضی از آن‌ها قدمتی چندصدساله دارند و بعضی دیگر نمادی از بازگشت ایمان در دوران مدرن هستند. اگرچه آمار دقیقی از تعداد کلیساهای تفلیس وجود ندارد، اما می‌توان گفت بیش از ۲۰ کلیسای شاخص در این شهر وجود دارد.
در بین آن‌ها، کلیسای جامع تثلیث مقدس (Sameba) یکی از مشهورترین و بزرگترین کلیساهای تفلیس است که حتی اهمیت آن با برخی از موزه های تفلیس برابری می‌کند. کلیسای متخی و کاشوتی سنت جورج نیز از جمله نمادهای شناخته‌شده هستند که در کنار ده‌ها کلیسای کوچک‌تر، هویت مذهبی این شهر را شکل داده‌اند.
کلیساهای معروف تفلیس
از جمله کلیساهای معروف تفلیس که هر بازدیدکننده‌ای را به وجد می‌آورند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
کلیسای جامع تثلیث مقدس (Sameba)
کلیسای جامع Sameba که بر تپه الیا در مرکز شهر قرار دارد، یکی از بزرگترین کلیساهای ارتدوکس در جهان است. ساخت آن در سال ۲۰۰۴ تکمیل شد و از آن زمان تاکنون به‌عنوان نمادی از احیای ایمان ارتدوکس پس از استقلال گرجستان شناخته می‌شود. این کلیسا با گنبد عظیم، نقاشی‌های مذهبی چشم‌نواز و چشم‌انداز فوق‌العاده‌ای از شهر، نه‌تنها مرکز عبادت، بلکه نماد غرور ملی است.
بازلیکا آنچی‌سخاتی (Anchiskhati)
قدیمی‌ترین کلیسای باقی‌مانده در تفلیس، متعلق به قرن ششم میلادی است. این کلیسا در شهر قدیمی واقع شده و به‌خاطر سادگی زیبا و فضای روحانی‌اش شهرت دارد. نماد نجات‌دهنده (Anchiskhati) که در این کلیسا نگهداری می‌شود، نام آن را جاودانه کرده است.
کلیسای متخی (Metekhi)
واقع بر صخره‌ای مشرف به رود متکواری، کلیسای متخی یکی از قدیمی‌ترین و نمادین‌ترین کلیساهای تفلیس است. بنای اولیه آن در قرن ۱۳ ساخته شده و در طول قرون متمادی بارها بازسازی شده است. این کلیسا به‌دلیل موقعیت خاصش، منظره‌ای دیدنی از شهر و رودخانه را ارائه می‌دهد.
کلیسای سنت جورج کاشوتی (Kashveti)
این کلیسای قرن بیستم با معماری نئوبیزانسی و نقاشی‌های داخلی زیبا، در خیابان روستاولی قرار دارد و یکی از محبوب‌ترین مکان‌های مذهبی در تفلیس است. علی‌رغم مدرن‌بودنش، فضای معنوی خاصی دارد که بازدیدکنندگان را جذب می‌کند.
کلیسای سیونی تفلیس (Sioni)
در قلب شهر قدیمی، کلیسای سیونی که به کوه صهیون کتاب مقدس نامگذاری شده، یکی از مقدس‌ترین مکان‌های مذهبی گرجستان است. صلیب سنت نینو که مسیحیت را به گرجستان آورد، در این کلیسا نگهداری می‌شود و باعث شده سیونی به عنوان یکی از زیارت‌گاه‌های اصلی شناخته شود.
صومعه لورجی (Lurji)
صومعه لورجی، یا همان “صومعه آبی”، در تپه‌های آرام تفلیس واقع شده و به قرن دوازدهم بازمی‌گردد. کاشی‌های آبی سقف آن، نام منحصربه‌فردش را رقم زده‌اند. این صومعه کوچک و کم‌تر شناخته‌شده، پناهگاهی است برای کسانی که به دنبال آرامش و سکوت در دل شهر هستند.
صومعه تابور (Tabor Monastery)
در حومه تفلیس، صومعه تابور در سال ۲۰۱۲ تأسیس شد و به واقعه تجلی مسیح اختصاص دارد. موقعیتش بر فراز تپه‌ای باعث شده تا چشم‌انداز زیبایی از شهر و طبیعت اطراف داشته باشد. این صومعه جدید، با وجود اندازه کوچک، جایگاه خاصی در دل بازدیدکنندگان پیدا کرده است.
کلیسای کاتولیک سنت پیتر و پل
این کلیسا در اواخر قرن نوزدهم ساخته شده و یکی از معدود کلیساهای کاتولیک در تفلیس است. با معماری نئوگوتیک، پنجره‌های رنگی و فضای روحانی خاص، هم محل عبادت جامعه کاتولیک شهر است و هم جاذبه‌ای برای گردشگران.
کلیساهای کاتالویک در تفلیس
کلیساهای کاتولیک تفلیس، در کشوری با اکثریت ارتدوکس، نقش مهمی به عنوان نمادهای مذهبی و فرهنگی ایفا می‌کنند. برجسته‌ترین آن‌ها کلیسای کاتولیک سنت پیتر و پل است که در مرکز شهر واقع شده و با معماری نئوکلاسیک خود چشم‌نواز است. اگرچه کاتولیسیسم در گرجستان در اقلیت قرار دارد، اما حضور این کلیساها جلوه‌ای از تنوع دینی تفلیس را نشان می‌دهد. کلیساهای کاتولیک نه‌تنها محلی برای عبادت کاتولیک‌ها هستند، بلکه فضایی برای تبادل فرهنگی، برگزاری مراسم و تقویت حس اتحاد و ایمان در جامعه کاتولیک شهر فراهم کرده‌اند.
قدیمی ترین کلیسای تفلیس
قدیمی‌ترین کلیسای تفلیس، بازلیکا آنچی‌سخاتی (Anchiskhati Basilica) است که قدمت آن به قرن ششم میلادی بازمی‌گردد. این کلیسای کوچک اما بسیار بااهمیت در قلب شهر قدیمی تفلیس قرار دارد و یکی از نخستین نمونه‌های معماری مسیحی در گرجستان به‌شمار می‌رود. با وجود گذر قرن‌ها و تغییرات تاریخی، آنچی‌سخاتی همچنان بخش زیادی از اصالت و شکوه اولیه خود را حفظ کرده است. نام این کلیسا برگرفته از آیکون مقدس مسیح، “آنچی‌سخاتی”، است که قرن‌هاست در این مکان نگهداری می‌شود و فضای آن سرشار از حس تاریخی و روحانیت است.
بزرگترین کلیسای تفلیس
بزرگترین کلیسای تفلیس، کلیسای جامع تثلیث مقدس یا همان «سامِبا» است که در سال ۲۰۰۴ ساخته شده و به عنوان یکی از شاخص‌ترین بناهای مذهبی گرجستان شناخته می‌شود. این کلیسای باشکوه بر فراز تپه الیا قرار گرفته و با ارتفاع ۸۵ متری خود، از تقریباً تمام نقاط شهر قابل مشاهده است. سامبا نه‌تنها بزرگترین کلیسای تفلیس است، بلکه نمادی از ایمان، فرهنگ و هویت مذهبی مردم گرجستان به‌شمار می‌آید و یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های دیدنی پایتخت محسوب می‌شود.
کلام آخر
کلیساهای گرجستان تنها بناهایی مذهبی نیستند، بلکه یادگارهایی زنده از تاریخ کهن، معماری منحصربهفرد و باور عمیق مردمان این سرزمین هستند. از تفلیس تا مناطق دورافتاده کوهستانی، هر کلیسا تجربه‌ای متفاوت و روح‌نواز را به بازدیدکنندگان ارائه می‌دهد. چه به دنبال آرامش معنوی باشید و چه عاشق تاریخ و هنر، کلیساهای گرجستان مقصدی الهام‌بخش برای شما خواهند بود. سفری به این مکان‌ها، سفری به دل فرهنگ و ایمان یک ملت است.
بدون دیدگاه